Bug
Gdyby wśród polskich rzek ogłoszono konkurs piękności, Bug z pewnością miałby poważne szanse na wygraną. Uroda idzie w parze z rozmiarami. Źródła rzeki znajdują się na ukraińskiej Wyżynie Podolskiej, 772 km od jej ujścia do Zalewu Zegrzyńskiego. Na dużym odcinku Bug jest rzeką graniczną. Przez ponad 300 km wytycza granicę państwa, a przez kolejnych kilkadziesiąt oddziela Mazowsze od Podlasia.
Bug niewiele zmienił się od czasów średniowiecza, kiedy był jednym z ważniejszych odcinków bursztynowego szlaku. Rzeka zachowała swój naturalny charakter. Głębokość Bugu i szerokość jego koryta są bardzo zmienne. Woda osiąga najwyższe stany w kwietniu, po zimowych roztopach, oraz po czerwcowych deszczach. Najpłycej jest zazwyczaj we wrześniu. Rzeka ma stosunkowo wartki nurt, niekiedy jest bardzo kapryśna. Tworzy liczne zakola, meandry i malownicze wysepki. Dolina rzeki jest stosunkowo wąska. Jej dno wypełniają zielone łąki, a uroku przydają nachylone, wysokie zbocza. Walory krajobrazowe doliny Bugu doceniono, tworząc na jej terenie dwa parki krajobrazowe „Podlaski Przełom Bugu” i „Nadbużański Park Krajobrazowy”.
Zobacz koniecznie
Płynąc Bugiem masz niepowtarzalną okazję oderwania się od cywilizacji. Widoki zmieniające się za każdym zakrętem, kołujące nad naszą głową ptaki i pluskające w wodzie ryby – spragnieni kontaktu z naturą znajdą tu wszystko, o czym marzą. Rzeka daje również niepowtarzalną okazję zapoznania się z zabytkami i wielonarodową kulturą pogranicza. Na Podlasiu leży m.in. urokliwy Mielnik oraz Drohiczyn – dawna stolica regionu. Koniecznie odwiedź maleńką Zuzelę, rodzinną wieś prymasa Stefana Wyszyńskiego i przyjrzeć się koronkowemu sklepieniu kościoła w Broku. Nad brzegami rzeki, przy piaszczystych plażach zlokalizowane są lubiane letniska. Do najpopularniejszych należą Serpelice i Kamieńczyk.
Zanim wyruszysz…
Płynąc Bugiem, napotkasz bardzo wiele rozwidleń. Na szczęście szlak jest oznaczony i, zwłaszcza przy niskim poziomie wody, warto z tego oznakowania korzystać. W ten sposób unikniesz rozległych i licznych mielizn. Nad brzegami Bugu nie ma specjalnie przygotowanych stanic wodnych, ale w sezonie działa wiele ośrodków wypoczynkowych. Stosunkowo często mija się miejscowości, w których można zrobić zakupy czy zaopatrzyć się w wodę. Załamanie pogody można przeczekać też w jednej z licznych kwater agroturystycznych. Miejsc dogodnych do odpoczynku i na biwak jest nad rzeką bez liku.
Trasa: Niemirów – Serock
Proponowana trasa obejmuje cały szlak Bugu – od granicy państwowej po Zalew Zegrzyński. Szlak nie jest trudny, nadaje się dla początkujących. Na przebycie dwustu kilometrów z okładem, trzeba przeznaczyć 8 – 10 dni.
0.0 km Niemirów
O miejskiej przeszłości tej pięknie położonej nad Bugiem wsi świadczy potężny kościół pod wezwaniem św. Stanisława. Biało otynkowaną budowlę wzniesiono w roku 1620, a po zniszczeniach odbudowano w 1791 roku. W Niemirowie – poza kościołem – nie ma wielu murowanych budynków. Chociaż pełne uroku, podlaskie chaty są dziś w większości domkami letniskowymi, zachowały jednak swój tradycyjny charakter. Warto wiedzieć, że w okresie letnim (od maja do końca września) uruchamiane są przeprawy promowe.
10,0 km Serpelice
Warto dobić do plaży ośrodka wypoczynkowego. Ta popularna miejscowość letniskowa leży w obrębie Parku Krajobrazowego „Podlaski Przełom Bugu”. Obszar chroniony ciągnie się przez kilkadziesiąt kilometrów wzdłuż południowej części doliny rzeki. Bug rozcina tu morenowe wzgórza, wysokość brzegów doliny dochodzi do kilkudziesięciu metrów. W dolinie przeważają osuszone łąki, na wysoczyznach rosną sosnowe bory.
Do osobliwości Serpelic należy tzw. Kalwaria Podlaska, będąca repliką Drogi Krzyżowej z Jerozolimy. Największa z kaplic Ukrzyżowania Pańskiego stoi na najwyższym wzniesieniu w serpelickich lasach.
14,0 km Zabuże
Letniskowa wieś rozłożona wśród nadbużańskich łąk. Działa tu wiele kwater agroturystycznych.
15, 0 km Mielnik
Jedno z najpiękniejszych nadbużańskich miasteczek rozłożyło się malowniczo na wysokiej skarpie. Rozległe widoki, szeroko rozlewające się wody Bugu i wiele historycznych pamiątek burzliwej przeszłości czynią Mielnik interesującą miejscowością turystyczną. Warto obejrzeć tajemnicze ruiny kościoła zamkowego z początku XV wieku oraz XIX-wieczną bożnicę żydowską i cerkiew prawosławną.
16,9 km Prom
W sezonie (maj-wrzesień) prom jest ruchliwy jak mrówka, bo łączy piękny Mielnik z turystycznym zagłębiem na lewym brzegu. Uważaj na stalową linę zawieszoną nisko nad wodą.
22 km Stare Mierzwice
W sosnowych lasach na lewym brzegu kryją się liczne ośrodki wypoczynkowe.
26,2 km most kolejowy na trasie Hajnówka – Siedlce
Pod nim wyspa. Niecały kilometr dalej rzeka skręca w lewo i dzieli się na cztery wąskie koryta.
30,9 km most drogowy na trasie Białystok – Lublin
Bez trudu go rozpoznasz. Niebieska konstrukcja świetnie komponuje się z otaczającą rzekę zielenią i błękitnym niebem. Po Twojej lewej stronie rozciąga się obszar chroniony „Kózki”. Jego celem jest zabezpieczenie środowiska bytowania i stanowisk lęgowych ptaków takich jak: kulon, sieweczka obrożna, rybitwa białoczelna. Migrują tutaj m.in. świergotek rdzawogardlisty czy nur czarnoszyi.
48.5 km Drohiczyn
Dawna stolica Podlasia prezentuje się od strony wody wyjątkowo pięknie. U stóp skarpy znajduje się przystań promowa z czynnym w sezonie barem. Nieopodal zaprasza do kąpieli szeroka, piaszczysta plaża. Warto wdrapać się pod górkę, aby odetchnąć senną atmosferą podlaskiego miasteczka i zobaczyć liczne zabytki architektury sakralnej, takie jak: katedrę i Kolegium Pijarów z XVIII w., pofranciszkański kościół i zespół klasztorny z przełomu XVII i XVIII w., kościół z klasztorem Sióstr Benedyktynek z XVIII w., uznany za zabytek klasy „0”, oraz cerkiew prawosławną z XIX w. pod wezwaniem Mikołaja Cudotwórcy. Z dawnego grodziska, zwanego Górą Zamkową, roztacza się zapierający dech w piersiach widok na dolinę Bugu.
50.5 km Bużyska
Kiedy zabudowania wsi znikną po lewej stronie, Bug pokaże, jak bardzo jest zmienny. Początkowo rzeka mocno się rozszerza, opływając dużą wyspę. Poniżej wyspy Bug skręca najpierw w lewo, potem ostro w prawo, a dalej zwęża się do niewielkiej jak na tę rzekę szerokości 60 m.
56,7 km ujście Myśli
Po przyjęciu niewielkiego lewostronnego dopływu Bug mocno skręca w lewo. Za zakrętem otwiera się wspaniały widok na ogromną, piaszczystą skarpę. Wokół szybują stada gniazdujących w niej jaskółek.
59,5 km most drogowy na trasie między Sokołowem Podlaskim a Drohiczynem
63.0 km Wirów
Na lewym brzegu – ruiny XIX-wiecznej cerkwi i zespół klasztoru prawosławnego. Roztacza się stąd rozległy widok na rozszerzającą się w tym miejscu dolinę Bugu.
66,0 km Rezerwat „Wydma Mołożewska”
Być może najpiękniejsze miejsce na całej trasie spływu. Bug skręca szerokim łukiem w lewo. Lewy brzeg objęty jest ochroną jako rezerwat przyrody. Gniazduje tu wiele gatunków rzadkich ptaków wodnych. Możesz zaobserwować między innymi siewieczkę obrożną, biegusa zmiennego i rybitwę białoczelną. Za zakrętem rzeka wpływa między dwie skarpy, tworząc pocztówkowy przełom. Po lewej znajduje się drugi rezerwat – „Skarpa Mołożewska”. Na wysokiej krawędzi Bugu rosną rzadkie gatunki ciepłolubnych roślin.
71.0 km Gródek
Na lewym brzegu rzeki rozsiadła się letniskowa wieś. Możesz spróbować wypatrzyć ślady wczesnośredniowiecznego grodu i pozostałości umocnień. Warto odwiedzić drewniany kościół z XVIII w. Pierwotnie była to cerkiew greckokatolicka. Poniżej miejscowości, w nurcie Bugu pojawiają się liczne mielizny i wysepki. Szlak prowadzi lewą stroną.
82,6 km wyspy
Seria kilku sporych wysp ciągnie się przez ponad 10 kilometrów..
88,9 km ujście Nurca
Nurzec jest największym prawobrzeżnym dopływem Bugu na terenie Polski. W przeciwieństwie do swoich dopływów rzeka nie jest uregulowana; przy ujściu płynie dosyć wąskim korytem, ale w okresie wiosennych roztopów występuje z niego i zalewa powierzchnię terasy. Przed samym jego ujściem również natrafisz na zieloną wyspę.
93,0 km Nadbużański Park Krajobrazowy
Wpływasz na teren Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego. Największy tego typu obszar w Polsce obejmuje ponad 57 tys. ha, ciągnąc się aż po Zalew Zegrzyński. Obejmuje malowniczą dolinę rzeki z licznymi starorzeczami, łąki, pastwiska, a także rozległe kompleksy leśne.
99.5 km Nur
W średniowieczu na wysokim, prawym brzegu rzeki istniał kasztel obronny. W XVI w. Nur był portem zbożowym na szlaku wodnym, którym spławiano zboże do miast nadbałtyckich. Jak głosi legenda, królowa Bona ukryła tu pod wielkim głazem klucze do skarbca. Głaz ten znajduje się w Bugu i jest widoczny przy niskim poziomie wody. Dziś Nur jest spokojną wsią letniskową.
100,3 km most drogowy między Czyżewem Osadą a Ceranowem
Najbliższe 20 km to prosty i dość monotonny odcinek rzeki.
105.5 km Zuzela
W małej wiosce na prawym brzegu Bugu urodził się Stefan Wyszyński – Kardynał i Prymas Tysiąclecia. W Zuzeli można odwiedzić Muzeum Lat Dziecięcych Prymasa Tysiąclecia Kardynała Stefana Wyszyńskiego, zorganizowane w drewnianym, odnowionym budynku dawnej szkoły. W jednej z izb odtworzono salę szkolną z początku XX w., zaś w drugiej – mieszkanie Państwa Wyszyńskich z licznymi pamiątkami rodzinnymi.
122,6 km most na drodze z Małkini do Sokołowa Podlaskiego
Malowniczy krajobraz kształtują otaczające koryto Bugu starorzecza. Po lewej stronie, niecałe 1,5 km dalej znajduje się Treblinka – były hitlerowski obóz zagłady. O wydarzeniach sprzed lat przypominają pomniki i pamiątki zgromadzone w Muzeum Walki i Męczeństwa.
124,6 km most kolejowy na trasie Warszawa – Białystok
Przed mostem wysepka. W czasie drugiej wojny światowej wyburzono jedno przęsło mostu i do tej pory nie zostało odbudowane.
137.2 km Brok
Dogodne położenie na skrzyżowaniu traktów handlowych, prowadzących znad Bałtyku na Ruś i z Litwy do Krakowa, sprawiło, że już w XIII w. był tu gród kasztelański. Prawa miejskie Brok uzyskał w 1501 r. Wciśnięte między rzekę a lasy Puszczy Białej miasteczko jest obecnie popularnym letniskiem. Niemal w centrum miejscowości znajduje się piaszczysta plaża. Urokliwe uliczki zabudowane są drewnianymi domami z początku XX wieku.
Na rynku wznoszą się czerwone mury najcenniejszego zabytku miasta – kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Andrzeja Apostoła. Wzniesiono go w latach 1541–1560. Fundatorem był biskup płocki Andrzej Noskowski. Świątynia łączy z sobą dwa style: bryła jest wprawdzie gotycka, ale szczyt nawiązuje do renesansu. We wnętrzu zasługuje na uwagę prezbiterium i piękne renesansowe sklepienie nawy. Charakterystyczny motyw kół połączonych listwami nazywany jest „pułtuskim”, bo w tamtejszej kolegiacie również istnieje podobne sklepienie (autorem obydwóch obiektów jest ten sam architekt – Jan Baptysta Wenecjanin). Główny ołtarz barokowy – z obrazem przedstawiającym Chrystusa na krzyżu – pochodzi z 1742 r. Ciekawszy jest jednak późnorenesansowy ołtarz boczny w kształcie drzewa Jessego; umieszczony w nim obraz z końca XVI w., przedstawiający Madonnę z Dzieciątkiem, przypisywany jest szkole włoskiej.
W kępie drzew na skraju miasteczka odnaleźć można tajemnicze ruiny wieży. To jedyna pozostałość z letniej rezydencji biskupów płockich, wzniesionej nad Bugiem w początkach XVII w. Istnieją plany odbudowy pałacu.
137,7 km most drogowy na trasie Ostrów Mazowiecka – Łochów
148.0 km Udrzyn
Od tego momentu Bug nabiera charakteru rzeki meandrującej, z licznymi starorzeczami. Zza każdego zakrętu wyłaniają się atrakcyjne widoki.
168.0 km Brańszczyk
Niegdyś ważny ośrodek spławu drzewa z Puszczy Białej, dziś duże letnisko na prawym brzegu Bugu.
172,0 km ujście Liwca, Kamieńczyk
Duża wieś w widłach Liwca i Bugu. Od XV do XIX w. posiadała prawa miejskie i była naprawdę ruchliwą osadą. Z rozliczenia cła wodnego, pobieranego w Kamieńczyku w latach sześćdziesiątych XVI w., wynika, że co roku przepływało tędy wiele (czasami nawet cztery tysiące) barek ze zbożem i płodami leśnymi. Przy założeniu, że sezon spławny trwał około czterech miesięcy, daje to średnio trzydzieści barek dziennie. Do lat dwudziestych ubiegłego wieku Kamieńczyk był ważnym ośrodkiem spławu pozyskiwanego w Puszczy Kamienieckiej drewna. Dziś jest popularnym letniskiem warszawskich mieszczuchów, ale zachował urok małego, sennego miasteczka. Wokół neogotyckiego kościoła stoi wiele tradycyjnych, drewnianych domów.
179.7 km Wyszków
Z daleka widać most drogowy na trasie Warszawa – Białystok i białą sylwetkę klasycystycznego kościoła na prawym brzegu. Największe miasto na trasie spływu było niegdyś rezydencją biskupów płockich i ważnym ośrodkiem handlowym. Niestety, zostało poważnie zniszczone podczas ostatniej wojny. Dziś jego oblicze tworzy blokowa zabudowa i kilka zakładów przemysłowych. Chcąc zwiedzić miasto, dobrze jest zatrzymać się 100 m przed (lub za) mostem.
180,5 km most kolejowy na linii Ostrołęka – Tłuszcz
Niby zwykły żelazny most kolejowy, ale to właśnie na nim kręcone były sceny do filmów: „Katyń” – Andrzeja Wajdy, ”Przedwiośnie” – Filipa Bajona, a także do „Czterech Pancernych”.
186.0 km Gulczewo
To ostatni etap spływu. Rzeka staje się mniej kręta, a na prawym brzegu ciągnie się właściwie bez przerwy letniskowa zabudowa.
205,4 km Kuligów
Duże letnisko na lewym brzegu Bugu. Przy piaszczystej plaży działa w sezonie bar. Zalew Zegrzyński już blisko – można to poznać po wzmożonym ruchu na wodzie. Uważaj na szybkie motorówki!
209.0 km Kania Polska
W korycie rzeki – trzy wyspy, ulubione miejsca biwakowania weekendowych wodniaków.
211.5 km Zalew Zegrzyński
Tutaj rzeka uchodzi do drugiego co do wielkości zbiornika wodnego na Mazowszu – Zalewu Zegrzyńskiego. Innym razem przygotuj się na wyprawę wokół brzegów jeziora (patrz: rdz. Zalew Zegrzyński).
213.0 km Serock
Dobrym miejscem do skończenia spływu jest miejska plaża. Warto zwiedzić to sympatyczne miasteczko (patrz: opis Zalewu Zegrzyńskiego).
Informacje praktyczne
Popłyń z nimi
Punkt Informacji PORT
Plac Kościuszki, 17-312 Drohiczyn
PORT- wypożyczalnia i centrum obsługi
ul. Sportowa 1, 17-312 Drohiczyn
(przy przeprawie promowej Drohiczyn-Korczew-Góry)
Last modified: 6 sierpnia 2018